Οι Τσάκωνες, λόγω της γεωγραφικής απομόνωσης του τόπου τους, διατήρησαν πολλά στοιχεία της Δωρικής διαλέκτου.

Με απευθείας καταγωγή από την αρχαία δωρική διάλεκτο -και όχι από την ελληνιστική όπως οι άλλες- και με τόσο εντυπωσιακές διαφορές από την κοινή νεοελληνική, τα τσακὠνικα είναι από τις πιο ιδιαίτερες και ενδιαφέρουσες νεοελληνικές διαλέκτους.Τρεις οι εκδόσεις της τσακώνικης γλώσσας: της βόρειας Τσακωνιάς, της νότιας Τσακωνιάς και της Προποντίδας (μικρασιατικά παράλια). Η τσακώνικη γλώσσα της νότιας Τσακωνιάς είναι η επικρατέστερη, με τους περισσότερους ομιλητές.

Στο παρελθόν τα τσακώνικα ομιλούνταν και σε γειτονικές περιοχές της Λακωνίας, αλλά και σε τσακώνικες αποικίες στη θάλασσα του Μαρμαρά (Τουρκία). Μέχρι το 1997 διδάσκονταν από ντόπιους καθηγητές στο γυμνάσιο του Τυρού.
Είναι η αρχαιότερη ζωντανή και ομιλούμενη γλώσσα στην Ελλάδα και ίσως στον κόσμο.

Τα κυριότερα γλωσσικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η Τσακωνική έχει στενούς δεσμούς με την Αρχαία Λακωνική είναι:

1. Διατήρηση του Δωρικού α αντί για το Ιωνικό η: μάτηρ=μήτηρ, αμέρα=ημέρα.

2. Αποβολή τελικού ς: τοίχο=τοίχος

3. Τροπή του σ σε δασεία μεταξύ δύο φωνηέντων και αποκοπή του:

ορώσα-ορώα-ορούα=βλέπουσα

4. Διατήρηση του δίγαμμα F που είχε ήδη χαθεί στα 800 π.X. από την Iωνική:

Fαρνός-βάννε-βαννί, βαννιούλι = αρνάκι

5. Ρωτακισμός (τροπή του τελικού ς σε ρ όταν ακολουθεί φωνήεν):

καλέρ ένι=καλός είναι, πουρ επέτσερε=πως είπες

6. Τροπή του υ σε ου ή ιου ανάλογα με το σύμφωνο πριν:

κούε=κύων, λιούκο=λύκος

7. Τροπή του θ σε σ: σέρι=θέρος, Ασαναίοι=Αθηναίοι

Η Γλώσσα είναι στον κατάλογο των υπό εξαφάνιση γλωσσών της UNESCO. Βοήθησε να μην χαθεί βρίσκοντας βιβλία, ψάχνοντας στο internet και διαδίδοντας την ιδέα!